1. Inleiding
De gitaar is een veelzijdig instrument. Evenzo kent gitaarmuziek vele facetten. Dagelijks komen mensen in contact met gitaarmuziek, want de gitaar is immers een veelgebruikt instrument in de popmuziek. Voor velen blijft het bij dit contact. Maar popmuziek is slechts één muziekvorm waarin de gitaar een rol speelt. Daarom is het de organisatie van het Twents Gitaarfestival in Enschede alles aan gelegen om ook het andere gezicht van dit instrument, namelijk de klassieke akoestische gitaar, voor het voetlicht te brengen. Letterlijk, want het festival behelst veel optredens van goede, professionele (internationale) gitaristen. Maar het is meer dan alleen luisteren, want de festivalorganisatie wil ook zo veel mogelijk (jonge)gitaristen de kans bieden om hun vaardigheden te vergroten. De festivalvorm heeft de mogelijkheid in zich om dit op verschillende manieren aan te bieden. Concerten, workshops, concoursen en masterclasses, voor zowel professionals als amateurs. Meer dan bijvoorbeeld bij een concertserie kan dit gitaristen motiveren en bij elkaar brengen, elkaar inspireren en van elkaar laten leren. Meer actief dan passief.
Ook in 2019 zal er weer een gitaarfestival zijn in Enschede. De Twentse stad staat vier dagen lang in het teken van de gitaar.
2. Achtergrond en doelstelling
2.1 Achtergrond
Het oorspronkelijke idee van de organisatie om de klassieke, akoestische gitaar meer op de kaart te zetten in Nederland (in omringende landen wordt het al veel langer en vaker geprogrammeerd) blijkt inmiddels aan te slaan. Het is in de loop der jaren uitgegroeid tot een veelzijdig muziekfestijn, dat een duidelijke plek in de muzikale wereld heeft veroverd.
Het wordt steeds georganiseerd door enthousiaste vrijwilligers, waarvan enkele zelfs nog van het eerste uur.Tien jaar geleden hadden zij een activiteit voor ogen, die tegelijkertijd laagdrempelig en toegankelijk als wel inspirerend en leerzaam zou moeten zijn. In die opzet zijn zij geslaagd, getuige de gerenommeerde gitaristen uit binnen- en buitenland die de Enschedese podia in de loop der jaren hebben betreden en de bezoekers- en deelnemersaantallen die een stijgende lijn vertonen dan wel stabiel blijven.
Doordat de optredende musici ook masterclasses en workshops geven, zijn zij voor iedere gitarist, amateur of professional, zeer benaderbaar en bovenal inspirerend. De masterclasses, workshops en concoursen maken het Twents Gitaarfestival bovendien toegankelijk voor gitaristen van alle leeftijden en alle niveaus. Het heeft een ontspannen sfeer, waarin ook tussen de activiteiten door ruimte is voor spontane ontmoetingen en jamsessies tussen ‘de meester’ en ‘de leerling’. Dit alles is de basis voor wederzijdse inspiratie.
2.2 Doelstelling
Het doel van het Twents Gitaarfestival is in feite drieledig. Ten eerste draait het kort gezegd om het populariseren van de klassieke gitaarmuziek. Dat klinkt wellicht wat tegenstrijdig omdat het geenszins de bedoeling is om er een popfestival van te maken. Daar zijn andere podia voor. Wel is het de bedoeling om de klassieke gitaar in al haar facetten meer onder de aandacht van een groter publiek te brengen. Hetgeen inhoudt dat er aandacht is voor alle muziekstijlen die de akoestische gitaar mogelijk maakt. Van modern klassiek tot klassiek klassiek, van fingerpicking tot flamenco. Dit moet de kans vergroten dat de klassieke, akoestische gitaar op meer (concert)podia wordt geprogrammeerd en dat bovendien het imago van de gitaar als serieus concertinstrument verbeterd wordt.
Ten tweede gaat het om het vergroten van de ervaringen, de inzichten en de vaardigheden van de deelnemende amateurmusici. Hiervoor zijn de masterclasses en de workshops, waarin zij samenwerken met andere professionals dan hun eigen vertrouwde leraren en hun persoonlijke kwaliteiten kunnen meten met en spiegelen aan die van anderen in respectievelijk de concoursen en het Festival Ensemble.
Ten derde gaat het om het brede publiek kennis te laten maken met de veelzijdigheid van de akoestische gitaar
Deze doelen worden bereikt door jaarlijks rond hemelvaart het centrum van Enschede meerdere dagen geheel in het teken van de gitaarmuziek te laten staan. Met gitaarklanken op binnen- en buitenpodia, leerzame sessies in het conservatorium, veel passerende gitaarkoffers in het straatbeeld en spontane samenspeelmomenten op terrassen.
Daarbij verliest de organisatie de realiteit niet uit het oog, want zij gaat uit van een minimale zaalbezetting van 70 procent bij de concerten en een minimale deelname van 60 gitaristen aan de workshops, masterclasses en concoursen.
3. Haalbaarheid en draagvlak
3.1. Haalbaarheid
De haalbaarheid van het Twents Gitaarfestival laat zich zien in de ontwikkeling die het evenement in de afgelopen tien jaar heeft meegemaakt. Het aantal bezoekers en deelnemers steeg, (bezoekersaantal met name door toevoeging van het gratis buitenpodiumprogramma), artiesten spelen graag op de Enschedese podia en verlenen enthousiaste medewerking aan de masterclasses. Het programma is in de loop der tijd uitgebreid van alleen theaterpodium en conservatorium naar ook buitenpodium en andere muziektempels.
Belangrijk voor de haalbaarheid is natuurlijk ook de financiering. Met name de laatste jaren is dit er niet makkelijker op geworden door de zwaardere economische tijden en het feit dat steeds meer culturele organisaties aanspraak maken op fondsen. Dat betekent voor de festivalorganisatie ieder jaar opnieuw financiële ondersteuning aanvragen bij fondsen en instanties, tot nu toe met succes.
Om de haalbaarheid te vergroten dan wel op peil te houden wordt ieder jaar gekeken op welke manier er zowel in de programmering als op artistiek niveau vernieuwing kan worden aangebracht.
3.2 Draagvlak
Zowel de gemeente Enschede als de horecaondernemers in de Enschedese binnenstad zijn goed te spreken over het Twents Gitaarfestival. Dit uit zich in de bereidheid van beide om het festival financieel te ondersteunen. De samenwerking met het conservatorium is prettig.
Ook onder gitaarspelend Nederland en diverse buitenlanden is er duidelijk draagvlak, zo blijkt uit de jaarlijks goed bezochte concerten en goed bezette masterclasses en concoursen. Gitaarleraren stimuleren hun leerlingen om deel te nemen, omdat het bijdraagt aan hun ervaringen en het vergroten van hun vaardigheden. Ook onder de professionele musici is het enthousiasme voor het Twentse festival groot, zij staan graag op het podium van theater Concordia.
De relatieve kleinschaligheid van het project is ook een mooie tegenhanger van het grote Muziekcentrum in Enschede en andere grotere podia in de regio. Het draagt daarmee bij aan het muzikale aanbod en de culturele verscheidenheid in het oosten des lands.
4. Activiteiten en organisatie
4.1. Activiteiten
Het Twents Gitaarfestival duurt ruim vier dagen. Vanaf Hemelvaartdag zijn er tot en met zondag zowel overdag als ’s avonds activiteiten in de vorm van workshops, masterclasses, concoursen en concerten.
Het programma behelst meerdere onderdelen:
1. Zes grotere concerten die stilistisch nogal van elkaar verschillen. Klassieke muziek, flamenco, lichte muziek en wat dies meer zij.
2. Zeven uiteenlopende masterclasses en drie workshops in flamenco, cross-over lichte en klassieke muziek en improviseren (fingerpicking, blues, jazz en wereldmuziek).
De masterclasses en workshops worden gegeven door de gitaristen die gedurende het festival ook optreden en ervaren zijn in het samenwerken met amateurmusici.
3. Concoursen typeren de educatieve en stimulerende doelstelling van het festival. Er zijn 3 categorieën: amateurs tot 16 jaar, amateurs vanaf 16 jaar en beroepsgitaristen & conservatoriumstudenten.
Nieuw is dit jaar samenwerking met de European Guitar Teachers Association (EGTA). De EGTA organiseert ieder jaar een jeugdgitaarconcours in Nederland. Door het hele land worden voorrondes gehouden, die uitmonden in een landelijke finale. Dit jaar zal voor het eerst ook in Enschede een voorronde worden gehouden. Dit wordt een combinatie met het jeugdconcours van het Enschedese festival. Wie wil deelnemen aan de voorronde moet eerst een filmpje van zichzelf, al gitaarspelend, via YouTube inzenden.
Beide organisaties spinnen garen bij deze samenwerking, omdat op deze manier meer deelnemers worden verwacht. Ook zullen juryleden van beide partijen worden ‘uitgewisseld’. Voor het TGf betekent dit ook extra promotie via de kanalen van de EGTA.
4. Het buitenpodium op de Oude Markt in het centrum van Enschede.Dagelijks spelen hierdiverse gitaristen zowel solo als in bands onder de titel Hemelse Gitaren. In tegenstelling tot de concerten in Concordia is de toegang hier gratis en kan dus iedereen meegenieten dan wel kennismaken met de vele gezichten van de gitaarmuziek.
5. Het Festival Ensemble, een gelegenheidsorkest bestaande uit amateurgitaristen van alle leeftijden en niveaus, die hun inspanning beloond zien met een optreden op het podium van Concordia als voorprogramma van een avondconcert.
6. Gitaarbeurs in ArtEZ, met onder andere gitaarbouwers en verkoop van gitaaraccessoires en bladmuziek. Bestemd voor deelnemers en publiek.
Voor de concerten en de finale van het professionele concours moet een kaartje worden gekocht, alle overige activiteiten zijn gratis toegankelijk voor publiek.
Festivaltijden dagelijks van 9.00 tot 23.00 uur.
4.2 Planning
De planning voor het Twents Gitaarfestival is grofweg in drie fasen op te delen:
Fase 1: van 1 september tot 1 februari bestaat uit het vastleggen van de artiesten (concerten) en het rond krijgen van de financiering. Ook starten in deze periode het werven van de deelnemers, publicitaire voorbereiding (zoals een optreden van (een van) de bestuursleden) en het vastleggen van de eerste organisatorische afspraken.
Aan het eind van deze fase wordt besloten of het festival met het oog op het aantal deelnemers en de financiële middelen door kan gaan.
Fase 2: van 1 februari tot 1 mei. In deze fase draait het om werving en planning in het kader van de daadwerkelijke uitvoering van het festival (locaties en festivalonderdelen, deelnemers en hun verblijf, medewerkers, buitenpodium, benodigde vergunningen, afspraken vastleggen etc.)
Fase 3: van 1 mei tot 1 september. Hierin zit het festival zelf, toezicht op uitvoering van de productie, behoud van overzicht, hand- en spandiensten verlenen, knelpunten oplossen, zichtbaar aanwezig zijn, contacten leggen/onderhouden, organisatorische en financiële afwikkelingen en verantwoording aan de fondsen en andere geldschieters.
4.3. Organisatie
De organisatie van het Twents Gitaarfestival is in handen van het bestuur (vrijwilligers). Dit bestaat uit 5 personen. Zij werken samen met een groep andere vrijwilligers van ongeveer 15 personen.
Zij beginnen met de organisatie op 1 september en eindigen daarmee op 1 september. In het hoofdstuk Planning is te zien hoe deze periode er in fasen uit ziet.
Behalve de vrijwilligers is er ook een aantal partners bij de organisatie betrokken:
– Theater Concordia (beschikbaar stellen van concertruimte)
– ArtEZ Conservatorium (gebruik van schoolgebouw)
– Vereniging Horeca Stad Enschede (VHSE)
– Gemeente Enschede
– Enschede Promotie
– European Guitar Teachers Association (EGTA)
5. Promotie
De promotie is te verdelen in: de schrijvende pers, de radio, de televisie, internet, de posters en flyerverspreiding. Een deel van de promotie doet de organisatie we zelf, een ander deel wordt gedaan/ondersteund door Enschede Promotie.
De pers en andere media worden van tevoren voorzien van persberichten. Daaruit volgt meestal plaatsen in de regionale krant en diverse huis-aan-huis-bladen. Ook de regionale en lokale radio- en tv-zenders besteden naar aanleiding van de persberichten meestal aandacht aan het festival, met aankondigingen en interviews met bestuursleden.
Ieder jaar verschijnt een persbericht in het blad Maestro van de European Guitar Teachers Association (EGTA). Dit jaar zullen in verband met de samenwerking met de EGTA (zie onder 4.1. Activiteiten) ook de promotiekanalen van deze organisatie worden gebruikt.
Sinds een paar jaar is er op Radio 4 in het programma Avro’s Spiegelzaal een optreden te beluisteren van een van de op het festival concerterende gitaristen of duo’s. Ook zet een van de bestuursleden dan het een en ander uiteen over het festival. Dit is meestal op de zondag voorafgaand aan het festival.
Gitaarliefhebbers worden bereikt via doelgerichte mailing, Facebook en gitaarfora.
Op Internet wordt via de website www.twentsgitaarfestival.nl alles omtrent het festival kenbaar gemaakt. Het is voor potentiële deelnemers en bezoekers een belangrijke bron van informatie. Ook op andere websites en op internet fora wordt er aandacht aan besteed.
Ook worden flyers en posters verspreid. Alle conservatoria in noordwest Europa krijgen flyers en posters evenals alle muziekscholen in Overijssel, Gelderland, Drenthe en net over de grens in Duitsland en alle klassieke muziekzaken, instrumentenwinkels en bladmuziekwinkels in Oost-Nederland. De gitaarspeciaalzaken La Guitarra Buena en Trekel Musik (Dui) versturen ook flyers namens de festivalorganisatie. Verder worden links en rechts posters opgehangen en flyers neergelegd op daarvoor bestemde plaatsen in Enschede en verschillende andere plaatsen in Twente en de Achterhoek.
6. Duurzaamheid
De organisatoren van het Twents Gitaarfestival proberen zo veel mogelijk rekening te houden met het milieu. Zo is bijvoorbeeld in het kader van duurzaamheid vorig jaar gestart met het digitaal inleveren van de bladmuziek voor het concours. Dit scheelt veel papier.
Verder wordt onderzocht welke duurzame maatregelen nog meer genomen kunnen worden.